2007/04/24

JOLASA, GARAPENA ETA HEZKUNTZA

JOLASAREN GARRANTZIA HAURTZAROAN. Jolasa eta ezagutzaren eraikitzea:



  • Jolasak hizkuntzaren erabilera bultzatzen du.
  • Besteekiko erlazioa errazten du.
  • Keinuak hobetzen ditu eta besteen adierazpenen ulermenean laguntzen du.
  • Motrizitate orokor eta zehatzaren alde egiten du.
  • Gizarte-bizitzako gaiak ditu barne.
  • Eduki sinbolikoak ditu.
  • Gatazkak bizi eta gainditzen dira.
  • Ikertzen duenak, ezagutza eraikitzen du.

JOLASARI BURUZKO TEORIA PSIKOLOGIKOAK (kronologikoki)

  • SPENCER: jolasaren eta ahalmen artistikoen jatorria dugun gehiegizko energian oinarritzen du. Gehiegizko energia hori, biziraupena gurasoengatik ziurtatuta dugulako (dugunean) ematen da. Guzti horretan oinarriturik, lehen, jolastordua atsendentzat hartzen zen, non haurrek barrua husten zuten eta horrela, lasaiago bultatzen ziren ikasgelara.
  • WUNDT eta STERN: jolasa bizitza heldurako prestaketa gisa.
  • CLAPAREDE, BüHLER, K. LEWIN: jolasa haurtzaroko adierazpen gisa.

JOLASA ETA NORTASUNA

  • FREUD: jolasari oso denbora gutxi eskaini baizion ere, bere oihartzuna handia izan da garapenaren eremu psiko-afektiboetan eta jolasaren iradokizun terapeutikoetan. Jolasaren jatorria asebete gabeko nahien adierazpen inkontzientean kokatzen du. Jolasa: errealitatean egin ezin duena konpentsatzeko jokaera subjektiboa da.
  • WINNICOT: bere ekarpen nagusiak 2 izan ziren. 3. eremua: jolasaren bidez gune mental horrela deiturikoa. Eremu hori, aldi berean erreal eta irudizkoak diren fenomeno kognitibo eta afektiboak daudelako karakterizatzen da. Trantsizio objektua: bizitza afektiboaren eraketari (eta hau, aldi berean, gaitasun kognitiboen jatorria) lotuta dagoen gaitasun ludikoa. Sinpleki esanda, objektu bat beste bat balitz bezala erabiltzearen gaitasunari deitzen dio trantsizio objektua.

JOLASEN JATORRI KOGNITIVOA

Jolasa, giza-garapenerako berezko modu gisa ulertzen dute korronte honen barnean kokatzen direnak.

  • WALLON: Jolastu: haurtzaroko berezko ekintza, gizakien mundura egokitzeko modua. Paralelismo naturala ikusten du jolasa eta garapenaren artean. Jolasak eboluzio-mailaren arabera sailkatzen ditu:
  1. Jolas funtzionalak: keinuaren garapenarekin erlazionatuta daude (ukitu, bultzatu, hanka luzatu eta jaso,...)
  2. Fikzio jolasak: jolas sinbolikoak dira (mediku izatera, aita-ama izatera jolastu,...).
  3. Eskuraketa jolasak: abestiak modu lasai eta jostagarrian ikastea adibidez.
  • PIAGET: haurren jokoak pentsamendu kognitibo eta garapen orokorraren parte dira. Berak egiten duen sailkapena honako hau da, eta bata bestearen ondorio direla dio:
  1. Ekintza jolasak (jolas motoreak; asimilazio-egokitzearen arteko diferentziatik hasten da)
  2. Jolas sinbolikoak (ekintzaren barnean adierazle eta adieraziaren arteko disosiazioa egiteko gai garenean)
  3. Arau jolasak: egitura logiko-arautua dugunean

Jolasen ezaugarriak:

  1. Ekintza: xederik gabekoa.
  2. Berezkotasuna: askea, kontrolik gabekoa.
  3. Atsegina: portaera serioaren kontrakotzat ulertua.
  4. Antolakuntzarik gabekoa: pentsamenduarekin konparatzen duelako.
  5. Gatazka pertsonalen ebazpena.

JOLASEN IKUSPEGI SOZIO-KULTURALA

  • VIGOTSKI:Vigotskiren oinarrizko 4 ideiak:
  1. Harreman estua dago jolasen eta jolasak arautzen dituzten sistemen artean. Azken hauek giza zentzua ematen dietenak dira.
  2. Fikzio-arau erlazioaren arteko harreman estua. Fikzioa, abstrakziorako bide pribilegiatua da.
  3. Jolasaren teoria naturalista kritikatzen du (animaliak eta gizakiak konparatzea) eta perspektiba sozio-historikoa indartzen du. Irudimena jolasarekin batera jaiotzen da. Irudimena, potentzialtasun cognitivo handiko egituraketa mentala.
  4. Imitapena antzezpen jolasetako barne-araua da. Imitapenaren bidez, giza-jarduera ororen zentzu sozio-kulturalez jabetzen dira.
  • ELKONIN (Vigotskiren jarraitzailea): Sobietar ikuspegitik, jolasaren xedea helduen munduari buruz ikastea da: haien harremanak, jarduerak, transakzioak eta sistemak. Jolasa, forma kulturalen garapenaren erantzuna.

iturria: EHUko Psikologia ebolutiboa eta hezkuntza mintegia.

Lotura interesgarriak
Familia, jolasa eta garapena

Gure seme-alabekin jolastu

Argitalpenak eta liburuak

2007/04/18

EUSKAL JOLASAK. ZERGATIK?

Bitakora honetan euskal jolasei buruz arituko naiz. Baina ez euskal jolasak jatorri euskalduna dutelako, baizik eta euskaraz jolasteko izango direlako.

Ingurunearen arabera (udaleku itxiak, udaleku irekiak, eskola, eskolaz gaindiko ekintzak, etxean, kalean,...) jolas ezberdinak erabiliko ditugu, baina xedea, jolas hauek euskaraz egitea izango da.

Hezkuntzaren esparruan zentratzen bagara, euskararen erabilera bultzatzeko tresna guztiak gutxi izan daitezke ingurugiro erdaldun baten inguruan bagabiltza batez ere. Horregatik, jolasak horretarako beste tresnatzat har ditzakegu. Alde batetik, aisialdian elkarrekin euskaraz aritzeko baliabide direlako. Eta bestetik, euskara ekintza positibo, jostagarri eta dibertigarri batekin lotzen dutelako jolasen bidez.

Beraz, ia euskara bultzatzeko baliabide hau hezitzaileontzat baliagarri bihurtzen dugun. Eta horretarako, jolasen inguruan asko sakondu beharko dugu.